Kan Chanchin

(Zion Lutheran Church)

“Kan Kohhran hi kharin awm ta se uitu a nei angem?” tih zawhna hi kan chanchin bul tanna chu a ni.  Hei hi min enkawltu board memberte chhan atana zawh a ni.  Channa kan hmuh chhun pawh “Tumahin” tih a ni rual thup mai.  A ni reng ang chu, kan member ten nen biakin ah dan angin kan inkhawm ve mai mai a lawm.  Kan awm loh pawha min uitu awm turin kan thenawm khawveng tan engmah kan ti lo reng a ni.  Kan Lalpa Isua Krista pawh khan a Kohhran thianghlim chu a Awmna khawvengte nen in kungkaihna nei atan a duh ngei awm nan.

Kan hna bun tur a lang uara kan hmachhawpah chuan kan chuangkai thei ta.  Min kaihruaitu pastor in kan thenawm khawveng in tin tlawhin anmahni a va kawm hlawm a.  Kan kohhran chanchin a hrilh bakah engtin nge an tan malsawmna kan nih thieh ang tih a zawt zel a.  Kan thenawm hnaia chaw dawr thara an chhungkua ei theihna tur gift card te hial a sem a.  He mi tum hian in 30 lai mai a tlawh chhuak a ni.  Thenawm khawveng rilru chu hneh khat chuan kan hneh e, an lawmman dawn pawh an ngai hlu ngang mai.  Mahse an tan malsawmna kan nih ve theih dan tur erawh an sawi thiam mai bik hlawm lo.

Tichuan kan hmalakna huang chu kan zauh leh ta a.  Kan pastor pawhin kan thenawm hnaivaia awm dawrbuk leh zirna in te a tlawh kual leh ta hnak hnak a.  Dawr pakhatah a va luta, general manager hmuin “Engtin nge in tan malsawmna kan nih ve thieh ang?” tih zawhna bawk chu a va zawt a.  Thawhtlan chakna an lo neih lem loh avang in tih theih pawh kan nei ta lem lo.  Beidawng duh lovin VA Hospital pakhat a pan leh a, “Kohhran hi in tan engti kawngin nge malsawmna a nih ve thieh ang?” tih a va zawt leh a.  Tlawmngaia puitu an lo mamawh.  A dik, mahse sorkar laipui enkawlna hnuaia mi an nih avangin a kawng pawh a lo awlsam lo khawp mai.  Kan kohhran laman lah tlawmngai thei tur kan nghak mek chauh a la ni si a.

Tawngtaina vangin zangkhua a bungbu thei zuk nia.  Chawhnu lam vawi khat chu kan pastor pawh kawmchar lama bible a chhiar chu beidawng leh mangangin Lalpa hnenah chuan, “Engang Kohhran ni tur fakau in nge maw min duh le?” tiin a tap chhuak ta phawng a.  Chhanna chu zawi leh dar ri tluka fiahin a lo thleng ta nghal.  “Ruai Ropui Thehtu.”  “Engang Ruai Ropui Thehtu maw?”  “Luka Bung 14 ang khan.”  A rilruah chuan kan thenawm khawvenga apartment rual chu a rawn lang ta zut zut mai a.

Luka bung 14 kan keu chuan Ruai Ropui tehkhin thu kan hmu a.  He thu hi i chhiar chuan thil 3 a rawn in lar i hmu thei ang. 1) Isua’n, “Ruai in theh a nih chuan nangmahni sawm let theitu cheu sawm lovin engti kawng maha rul thei lo tur cheu kha sawm hmasa rawh u” a ti.  Chuvang chuan kan thenawm khawvenga mi hnuaihnung berte rawngbawl sak hi kan tih turah kan dah ta hmiah a.  2) Ruai kil tura sawm, Lalpa duhsak hlawh ten rawn kal lovin chhaunlam an rawn siam a.  Kan kohhran ah ngei pawh hian Lalpa’n min koh chhan hre tawh lo kan lo va tam tak em.  Mi dangte rawngbawl sak hi Lalpa min kohna a ni tih kan ring hlel ngai ta lo.  3) Pathian chuan a rawngbawltute tirin kawng kar leh thingtlang kawngah te mi rethei, kei bai leh bo te zawnga rawn hruai turin a tirh kha.  He thu hian miin kohhran an rawn pan nghak tur kan nih loh zia leh feh chhuaka thlarau bo zawng tur kan nih zia min zirtir ta a.  Chuti chuan kan chaw chhunte funin mi 150 ei thieh tur chaw leh naupang lawm bakah infiamnate kengin Dauglas Terrace Apartment lam kan pan ta a.  Chutah chuan naupang engemaw zat kan va hmu a.  Raltlan rawn thleng thar te te an ni tih kan hre chhuak ta bawk a.  A tam zawk chu Burma atanga rawn kal an ni.  Chuti chuan thla 4 chhung chu thla tin kan tlawh ta a.  Kan innel sawtin an hming lam dan te pawh kan zir ve thei ta a.  

Favang a rawn thlen chuan heng naupang ho hi Nilai zan lehkha zirna ah hian sawm ve ila tih ngaihdan a rawn piang ta.  Naupang 4 chiah kan zirtir thin kha thawk leh khatah mi 40 kan tling ta mai.  Naupang tan hmun zau zawk bakah eilehin, infiam phaha an zir theihna turte kan ngaihtuah a ngai chho ta zel a.    Kan hmachhawp leh chu kan venga Elementary School a ni.  “Kan kohhran hi engtin nge in tan malsawmna kan nih ve theih ang?” tiin kan va zawt dek dek a.  Chhanna kan beisei theih chhun pawh mawihnai taka, “A tul lo, kan lawm e” tih a ni.  Mahse a ni lo.  An chhanna chuan min ti hrilhhai letling zawk hial e.  An sikul-a pem thar naupang ten thlasik khaw vawt hnuaiah bus chang lova sikul an thulh a ngai fo chu an lo mangan pui tak zet a.  Kohhran hian min pui thei hram lo maw tiin min lo ngen ta zawk a.  Chu thu kan kohhrana kan han puan chuan motor khalha naupang sikul thlah turin mi 10 ngawt an rawn in pe ta mai a.  Thenawm kohhran leh rawngbawl pawl hnaivai ta van te hawhin chu rawngbawl hna chu kan tan ta a.   Nitin naupang 14 chu sikul pelh lovin kan thlahin kan hmuak thei ta.  Chumi hnu chuan kohhran mipui hmalaknain kan van hmasa ber tur chu lei ve thei ta mai bawk a.  Khawtlang sikul in kohhran tanpuina a mamawh a nih chu.  “Lalpa chu fakin awm rawh se.”  Kan thawh tlanna rah chu naupang tam takin pelh lovin zirna run an kal nitin thei ta.

A dawt ah, kan venga chaw dawr tharah chuan kan va lawi lut a.  “Kohhran hi in tan engtin nge malsawmna kan nih theih ve ang?”  Dawr neitu, Muslim pa hi Iraqi raltlan ho nen in tlat pawh tak an nia.  “Inchhung bungrua (furniture) kan mamawh,” tih chu min chhanna a ni.  An mamawh chu biakin ah puan a nih hnu chuan biakin kawtka chu bungrua in a rawn khat ta zung zung mai a, Iraqi leh Burmese ho bakah mi dang dang hnenah malsawmna an thlen ta zung zung mai a ni.  He rawngbawlna hian malsawmna a thlen a, in-thian-that-na a siam mai a ni lo, Isua chawimawiin a awm thin zawk a ni.  Mi tam tak tan kohhran chu chakkhai phuhrutu a ni thei ta a, he thu thang vel vangin kan khawpui hmun tin atang pek chakna nei mihring an pun phah zel bawk a ni.  Thenawm khawvengte mitah Isua hriatchian chakna a pian tan tak avangin Arabic tawngin Alpha Course te kan buatsaih a ngaih phah ta zel a, biakin pan ngai lo ten biakin thuthleng an luah tan ve ta.  Tunah phei chuan kan thenawma Muslim imam leh kan pastor inkarah inthianthatna a pianga, thingpui in tlangin rawngbawl tlan dan tur an duang tan mek a ni.

Hetianga kan rawngbawlna kan zauh mek lain Burma ram atanga raltlan, tanpuitu pastor leh biakin mamawh Mizo ho in kohhran chu an rawn pan a.  Zion chuan lawmtakin an mamawh a lo pawm a.  Tunah hian Mizo inkhawm 1:00pm hi han en teh, an thangin an nung a sin.  Kohhran pakhat kan nih ang bawkin keimahni nen kutvuana thawk tlangin biakin tih fai, thuhriltu in thleng atang zaipawl leh chawte pawh thawh khawmin nun kan hmang tlang rial rial ta.  Naupang tan Sunday School te pawh rawn piangin tunah phei chuan naupang ho Sunday School kal leh hawng motor khalhsak duhtu pawh kan pung zel.

Kan kohhranin Pathian rawngbawlna thlarau tak tak kan man thiam hnu chuan in-leh-lo nei lo mi retheite tan chaw sema kan rawngbawlna thlengin a thang lian zel a.  Chung ho tan chuan kan biakin hi kum khatah vawi 4 tal anmahni in anga an rawn khawsak nan hawn a ni ta a sin.  Nilai apianga zanriah kil ho hi kan lo chin thin ve reng a ni a.  Tunah chuan tun a hma aiin a let 4 in kan pung tawh.  Thenawm khawveng thiantha te zanriah ei turin an rawn kal a, Pathian biak inkhawm hun kan hmang chhun zawm thin.

Thla 18 liam ta chhung khan kan va zir chhuak nasa em kan ti thin.  Kan thenawm khawvenga awm, kohhran tan thathnemna nei miah lo te hnenah “Kal ula” tih thu ang zela kal chhuah mai hian rawngbawlna ropui a thlen thei a ni tih pawh kan zir chhuah phah.  Lalpa Isua’n, “kal ula” min ti.  A thu awiha kan feh chhuah chiah hian mi mitah Kohhran lan dan a lo danglam mai thei zuk nia.

Ka zir chhuah leh pakhat chu maw…keimahni kan inhmuh ai hian kan lo lian a ni tih hi.  Kan ranwgbawlna hlawhtling zinga tam tak hi keimahni mai chuan tih theih rual lohte an ni tih kan pha lo.  Mi dang nena thawhtlan dan kan zir chhuak a, rawngbawltu dang leh sakhuana kungkaih loh pawl hrang hrangte nen pawh rawng kan bawl tlang theiin Lalpa chawimawia A awm bakah thil mak pui pui kan puitlin thei a ni tih pawh kan zir chhuak.

“Kohhran hi engtin nge in tan malsawmna a nih thieh ang?” tih zawhna chhakchhauh hi thil hlauhawm lo a ni tih kan hriat chhuah phah bawk.  Then khat chuan min lo hnar ang tih chu a chiang a lawm.  Mahse tamtakin kan tanpuina an lo mamawh a sin.  Tam takin Krista an mamawh a, a kohhran keini’n kan hruai thlen lohin engtin nge an hmuh ve ang?  Kan khawtlang sikul nen rawng bawl tlan te kan lo beisei pha ngai lo hrim hrim kha a nia.  Tun laiah phei chuan kohhran leh khawtlang/sorkar inkungkiahna neih loh lam hi sawi a tam ta hle mai.  Mahse keimahni kan in ngaihtlawma kan duhdan aia rawngbawlna kan dah lal chhung chuan thil mak hring chhuak thei khawpin kan thawktlang thei a ni.

Hetah hian mi zawng zawngin min lo hriat sak tura duh kan nei.  Kan Lalpa Isua’n hmun tinah, kan khawtlang leh veng mai ni lo kan awmna hmun apianga rawngbawl turin min duh tih hi kan pawm tlat a nia.  Mahse khawi atang emaw kan tan a ngai a ni.  Kan member zawng zawng pawh Lalpa min kohna rawngbawlna hmun tur kan nei theuh a ni tih hi kan hrilh fo.  Raltlan leh rawn pem thar hnenah rawng kan bawl tan mek a, hei hi Pathianin tuna kan hna tur min chhawp chu a ni tih kan ring.  Mahse anmahni chauh hi kan rawngbawlna huang tur chu a ni lo.  Tun atanga kum rei lovah, tuna kan thian tharte hi kan zinga mi an nih hunah chuan Isuan rawngbawlna tur thuk zawkah min la hruai lut dial ang tih hi kan thlir tlat a ni.  Kan thenawm khawveng mai ni lo, Lalpa siam khawvela awm mihring zawng zawng hnena rawngbawl hi kan tih tur chu a ni tih hi kan pawm.

Kan rawngbawl dan kan thlak atanga thla 18 a liam zet chuan kan rawngbawl tawhna te kan thlir leta keini tan chuan thil mak a ni ringawt mai.  Kan awmna leh kan hun tawna Isua’n kan rawngbawlna tura min pek liau liau niin kan hria.  Tin mak leh zual chu kan beisei phak ngai loh rawngbawlna tur kawng thar hawn sakin kan awm mek zel hi a ni.  

Kan venga awm Middle School leh High School in an naupangte hmuak leh thlah sak turin min rawn ngen ve tan a.  Elimentary school lah chuan nikum aia tanpui nasa leh zual turin min lo beisei ve mek bawk a.  Krismas hma lawk khan kan veng naupang sikulah lehkhabu 500 chuang a thlawnin kan sem thei a, a man mi pek let tur nei zo lo nu leh pa ten an naupangte kan ngaihsak avangin an lawmthu an sawi  ve kauh kauh a sin.  Naupang zirna lam atang naupang then khat hian sikul kal loh niah in lamah chaw an lo nghei mai ang tih hlauh thawnna a awm avangin tunah tak hian inrin-chawlhni apiangin naupang 22 chaw kan va eipui thin a.

Thal nikhua a rawn theng thaw tan ta a, kan biakin hnung hmun ruak pawh eichawp thlai chin nan kan thet leh ta.  A bik takin in lama huanthlai ching thin kan rama lung leng taka awm ve mi tharte tan kan ruahman a ni.  Thenawm khawveng nena ti tina hmun atanga he ngaihdan hi rawn irh chhuak a ni nan, kan khaw city, Lutheran Service leh kan Zion Kohhran bakah tlawmngai pawl hrnag hrangte kan thawk ho chho tan dawn a ni.

Tunah hian Mizo inkhawmna atang bul tanin mimal/chhungkua nun ti hmasawn thei tur lam hawi zirna aite chin nan kan tan mek a.  Sum enkawl dan, naupang dam lo thut mahnia enkawl dan kawng tha, upat hnu atan sum inkhawl dan tih ang reng te chu kan venga awm pawl hrang hrang nen tawng kawpin kan zir tir tan ta.   Computer atanga hna zawn dan awlsam zawk pawh kawngro hriate hnen atang zir chhuah ngei kan tum a, tun hnuah chuan hna mamawh ten awlsam taka an hna duh zawng an zawn theih nan kohhran ah mamawh chi hrang hrang dah kan beisei.

Enge a dawt ni ang?  Pathian chauhin a hria.  A kohna aw chu rinawm taka chhangtu ni turin kan tawngtai reng a.  Nang teh enge i hma chhawp?  Kan chanchin ah hian i awmna tur i hmu fuh ve em?  Kan zinga tela Lalpa’n min hruaina tur rawngbawlna bial thara rawn tel ve turin kan sawm reng he a nia!!!!